Kulturni program opštine Srbobran čini preko 20 velikih manifestacija različite tematike i raznovrsnog sadržaja, koje su raspoređene tokom cele godine. Bogat kulturno umetnički program opštine čine manifestacije čiji su sadržaji vezani za poljoprivredu, zatim književnost i peništvo, negovanje tradicije i običaja, pesmu, igru i muziku, kao i predstavljanje stvaralaštva i kulture različitih naroda koji žive na prostoru opštine Srbobran.
Kalendar najznačajnijih manifestacija opštine Srbobran
Januar:
Muzika naših predaka – Őseink zenéje
Muzika naših predaka – Őseink zenéje je festival orkestara i najboljih folklornih muzičara Vojvodine kao i gostiju iz inostranstva. Ima zadatak da sačuva etno-muzičku kulturnu baštinu mađarske nacionalne manjine u opštini Srbobran. Tradicionalno se održava u Srbobranu u drugoj polovini januara. Pokretač manifestacije i prvobitni organizator događaja je KUD „Aranji Janoš” iz Srobrana, da bi vremenom obaveze oko organizacije sve više preuzimao Kulturni centar „Gion Nandor”, dok je suorganizator Dom kulture Srbobran.
Svetosavski koncert KUD „Bard”
Svetosavski koncert Kulturno-umetničkog društva „Bard” kojim ovo udruženje proslavlja svoju slavu, Svetog Savu. Organizuje se u dane oko praznika Svetog Save, ali uglavnom ne na sam dan praznika, da se ne poklopi sa Svetosavskim balom i školskim priredbama koje povodom Školske slave organizuju sve škole na teritoriji Opštine Srbobran. Nekoliko godina su proslavu ovog velikog praznika zajednički organizovale osnovne škole, KUD „Bard” i Dom kulture, ali zbog izuzetno velikog broja učesnika i prebogatog programa, vrlo brzo se uvidelo da je neophodno proslavu Svindana u školama razdvojiti od koncerta KUD-a. Zbog toga se svake godine u dane oko 27. janura organizuje više različitih kulturnih događaja koje povezuje isključivo ličnost prvog srpskog Arhiepiskopa i prosvetitelja, ali bez zajedničkog organizatora.
Februar:
Dani Nandora Giona
Dani Nandora Giona je manifestacija posvećena jednom od najpopularnijih mađarskih pisaca, Nandoru Gionu, rođenom 1941. godine u Srbobranu i preminulom 2012. godine u Segedinu, u čijim delima su prisutni jednostavni ljudi i značajna mesta iz Srbobrana. U znak poštovanja prema njegovom životnom delu, u Srbobranu je osnovana Spomen kuća Nandora Giona sa ciljem prezentovanja istorijata i delatnosti koja se odvijala u ovom prostoru obnovljenog, rodnog doma slavnog mađarskog pisca.
Kulturni centar „Gion Nandor” od 2006. godine organizuje manifestaciju Dani Nandora Giona u saradnji sa Narodnom bibliotekom Srbobran i uz podršku Opštine Srbobran. Ova kulturna manifestacija traje više dana tokom čitavog februara i osmišljena je sa ciljem da se sačuva uspomena i ukaže na vrednosti književnog opusa jednog od najvažnijih mađarskih pisaca u Vojvodini. U okviru Dana Nandora Giona održavaju se književne večeri na srpskom i mađarkom jeziku na kojima gostuju ličnosti i poznati pisci koji se na neki način vezuju za život i delo čuvenog pisca, zatim vrši se promocija romana ili predstavljenje dela Nandora Giona.
Kobasicijada
Kobasicijada je trodnevna manifestacija sa najdužom tradicijom u opštini Srbobran. Održava se u Turiji poslednji vikend februara još od 1985. godine. Kobasicijadu posećuje više desetina hiljada gostiju kako bi videli i probali kobasicu koja je ušla u Ginisovu knjigu rekorda 2013. godine kao najduža kobasica na svetu – 2.029 metara. Svake godine se po tajnoj recepturi veštih lokalnih majstora pravi po nekoliko metara duža kobasica od prošlogodišnje, tako da se ovaj Ginisov rekord neprekidno obara. Tokom manifestacije se održava izložba domaćih umetnika, a na sceni nastupaju mnoga kulturno – umetnička društva. To je popularna turistička manifestacija i jedan od najvećih gastronomskih događaja u Srbiji posvećen nadaleko poznatom turijskom delikatesu. Kobasicijada okuplja oko 170 izlagača prvenstveno mesnih prerađevina, ali i sira, vina i rakije. Turijska Kobasicijada iz godine u godinu podiže nivo organizacije. Glavni organizator je Udruženje „Kobasicijada” Turija uz podršku Opštine Srbobran, a za kulturno umetnički program zadužen je Dom kulture Srbobran. Zvaničan sajt Udruženja „Kobasicijada” Turija: https://kobasicijada.rs/
Maj:
Zlatna citra – Aranycitera
Zlatna citra – Aranycitera je manifestacija takmičarskog karaktera, koja ima za cilj da široj publici približi citru kao tradicionalni muzički žičani instrument mađarskog naroda. Manifestaciju je 1995. godine ustanovio Klub ljubitelja citraške muzike, koji je 2013. godine promenio svoj naziv u Kulturni centar „Gion Nandor”. Na festivalu učestvuju sastavi, solisti i dueti izvorne narodne i citraške muzike dece osnovnih i srednjih škola Vojvodine, sa ukupno oko 250 učesnika. Festival prati umetničko veće i stručni žiri, a održava se treće subote u maju mesecu u Srbobranu.
Jun:
Takmičenje u kuvanju kotlića
Takmičenje u kuvanju kotlića održava se krajem juna od 2013. godine u organizaciji lokalnog udruženja „Citadela”. Takmičenje se organizuje na terenu pored hipodroma u Srbobranu i prati ga živa muzika, druženje i različite igre za odrasle i decu poput skakanja u džakovima, povlačenja konopca, bacanja čizme u dalj, guranja u kolicima i trčanja. Na takmičenje se prijavi više desetina ekipa, što iz opštine Srbobran, što iz okolnih mesta, a povremeno dolaze i ekipe iz Mađarske. Posle tri i po sata, koliko ekipe imaju vremena da naprave kotlić po svom ukusu, predaju se uzorci i žiri proglašava tri najbolje ekipe koje dobijaju pehare. Posle ceremonijalnog dela, sledi večera za sve i nastavak druženja uz živu muziku.
Jul:
Petrovdanski dani kulture
Petrovdanski dani kulture je manifestacija u organizaciji Doma kulture i Opštine Srbobran, koja se održava od 2002. godine sa ciljem obeležavanja seoske slave Nadalja (Ivandan, 7. jula) i Srbobrana (Petrovdan, 12. jula). Pravoslavna crkva proslavlja 7. jula Ivandan, praznik rođenja Svetog Jovana Krstitelja, a 12. jula Petrovdan, praznik posvećen Svetim apostolima Petru i Pavlu, kada se i završava Petrovski post. Žene na ovaj dan mese kolač od jabuka, koji se naziva Petrovača. U pripremi kolača učestvuju i deca, pa majke ovaj običaj smatraju jednim od najlepših.
Kulturni program započinje 7. jula u Nadalju, da bi se kasnije preselio u centar Srbobrana, a bazira se na promovisanju kulturnog stavralaštva opštine Srbobran, na razvijanje i prezentovanje amaterizma, kao i na promovisanje i poboljšanje kulturne i turističke ponude naše Opštine. U Srbobranu „Petrovdanski dani kulture” traju nekoliko dana, a prvi dan je uglavnom posvećen amaterima našeg grada. Drugog dana se održavaju koncerti poznatih pevača i grupa, gde je na primer na koncertu „Riblje čorbe” Bilo oko 10 hiljada posetilaca. U okviru ove manifestacije, u nedelju koja je najbliža Petrovdanu, na hipodromu u Srbobranu održavaju se tradicionalne Petrovdanske konjičke trke, događaj koji je vrlo posećen i nadaleko čuven među ljubiteljima ovog plemenitog sporta.
Žetvene svečanosti – Aratóünnepség
Žetvene svečanosti – Aratóünnepség je manifestacija poljoprivrednog i kulturno istorijskog karaktera u organizaciji Kluba za negovanje tradicije i običaja svih naroda i narodnosti Vojvodine i Srbobrana i Doma kulture Srbobran. Ustanovljena je 1995. godine i održava se u prvoj polovini jula. Žetvena svečanost je prastari narodni običaj kod nas kojim se obeležava završetak žetve, a na ovoj istoimenoj manifestaciji se prikazuje starinski način žetve kada se pšenica ručno kosila, vezivala u snopove i slagala u krstine. Košenje žita u nošnjama prate pesme, tradicionalna hrana, igre za decu i ostala kulturna dešavanja. Na osnovu ove manifestacije nastala je Srbobranska traktorijada 2015. godine. Traktorijadu organizuje udruženje srbobranskih traktorista i zasniva se na takmičenju u traktorskim sposobnostima.
Avgust:
Kulturno leto
Kulturno leto je manifestacija koju je Dom kulture Srbobran ustanocio 2007. godine i koji čine kontinuirani kulturni događaji koji obuhvataju programe na otvorenom prostoru: predstave za decu i odrasle, koncerte, bioskop u sva tri naseljena mesta, razne radionice i još mnogo toga. Svrha projekta je da se zadovolje potrebe građana i obogati ponuda kulturnih dešavanja u letnjem periodu. Vreme održavanja projekta je mesec avgust. U sklopu kulturnog leta se održavaju i pojedine manifestacije u organizaciji Doma kulture u saradnji sa udruženjima i nacionalnim manjinama u Srbobranu.
Ciganske vatre – RRomane jaga
Ciganske vatre – RRomane jaga je tradicionalna manifestacija ustanovljena 1997. godine koja ima za cilj očuvnje tradicije i običaja Roma. Održava se trećeg vikenda avgusta i ima pokrajinski značaj. Organizator je KUD „Rom” u saradnji sa Domom kulture Srbobran. U poslednje vreme Ciganske vatre su sastvani deo manifestacije Kulturno leto.
Interetno festival
Interetno festival promoviše svetsku folklornu tradiciju. Zahvaljujući ovoj manifestaciji, građani Srbobrana su imali priliku da se upoznaju sa gostima iz Južne Amerike, Sibira, srednje Azije i drugih krajeva sveta i vide njihove tradicionalne plesove i nošnju. Festival se održava 25. avgusta. Organizator je Dom kulture Srbobran u saradnji sa Mađarskim kulturnim centrom „Nepker” iz Subotice, a pokrovitelj Opština Srbobran.
Dani novele
Dani novele je manifestacija i književna nagrada koju je ustanovio Kulturni centar „Gion Nandor”. Od 2012. godine, svakog 1. februara, na dan rođenja ovog znamenitog srbobranskog pisca, raspisuje se književni i prevodilački konkurs: svake godine za najbolju novelu i za prevod nekog dela Nandora Giona sa mađarskog jezika na srpski, a svake treće godine za najbolji roman ili omladinski roman. Na ovaj konkurs pristižu radovi iz brojnih evropskih zemalja kao npr. iz Slovačke, Švedske, Rumunije, Mađarske, Srbije, a odluku o pobednicima donosi petočlani žiri koji čine poznati pisci i urednici. Nagrade se dodeljuju krajem avgusta u Spomen kući Nandora Giona u Srbobranu, a nagrađene romane i antologije novela izdaju izdavačke kuće „Forum” i „Prometej” iz Novog Sada. Do sada je zahvaljujući ovoj manifestaciji objavljeno 11 prevoda Gionovih romana, 7 antologija nagrađenih novela i nekoliko nagrađenih romana.
Septembar:
Srbobranska brazda
Srbobranska brazda je tradicionalna manifestacija koju od 2000. godine krajem avgusta ili početkom septembra organizuje Mesna zajednica Srbobran. Manifestacija započinje defileom traktora kroz ulice Srbobrana do parcele AD Pionir Srbobran gde se održava takmičenje u oranju u različitim kategorijama i kulturno-umetnički program. Ova manifestacija okuplja oko 70 takmičara i izlagača, kao i veliki broj posetilaca.
Slava Rimokatoličke crkve Uzvišenja Svetog Krsta
Održava se 14. septembra u organizaciji Doma kulture, a pokrovitelj je Opština Srbobran. Isto kao i u slučaju pravoslavnih crkvenih odnosno seoskih slava, i rimokatolička crkva proslavlja svoj praznik od kad je izgrađena, a Opština Srbobran i Dom kulture uključuju se u proslavu dajući podršku i organizujući kulturno – umetnički program.
Dani kulturne tradicije
Dani kulturne tradicije je manifestacija ustanovljena 2002. godine u organizaciji Doma kulture Srbobran. Zasniva se na čuvanju starih zanata, pesme, igre, tradicije i običaja Srba kao i nacionalnih manjina Vojvodine. Manifestacija traje nekoliko dana, održava se treći vikend u septembru i pored zabavnog karaktera bazira se i na edukativnom. Cilj manifestacije je očuvanje kulturne baštine na ovim prostorima, a neke od tema koje su predstavljane proteklih godina su: svadbeni običaji, prikaz običaja mešovitog braka između mladoženje Srbina i mlade Mađarice, kao i obrnuto, izložba hleba i slavskih kolača, tkanje, izložba ćilima, bakina kuhinja – prezentacija starinskih jela, srbobranske kafane, pokloni i stari običaji o poklonima, modna revija venčanica, izložba dozidnica, narodne nošnje, krizmanje, prikaz unutrašnjeg uređenja građanske kuće, konjarstvo i još mnoge druge.
Likovna kolonija „U Lenkinom prstenu”
Likovna kolonija „U Lenkinom prstenu” predstavlja prateći program manifestacije i književne nagrade „Lenkin prsten”. Likovnu koloniju je ustanovio Dom kulture 2016. godine i ona okuplja više od 20 akademskih i samoukih slikara. Održava se u drugoj polovini septembra ili u oktobru.
Oktobar:
Zonska smotra likovnih stvaralaca Vojvodine
Zonska smotra likovnih stvaralaca Vojvodine za opštine Bač, Bačka Palanka, Bački Petrovac, Beočin, Vrbas, Žabalj, Novi Sad, Temerin i Srbobran. Organizator je Dom kulture Srbobran i Savez amatera Vojvodine, a cilj smotre je promocija amatera iz Vojvodine koji se bave različitim likovnim izrazima. Zonska smotra likovnih stvaralaca se održava u dane oko 19. oktobra kada se obeležava dan oslobođenja Srbobrana.
Obeležavanje dana oslobođenja Srbobrana
Obeležavanje dana oslobođenja Srbobrana se održava svake godine 19. oktobra. Svrha ovakvog događaja jeste da se održi sećanje na istorijski događaj koji je značajan za Srbobran i njegovo oslobođenje od fašizma. U okviru manifestacije uručuju se Oktobarske nagrade za najuspešnije pojedince i kolektive iz svih oblasti društvenog života. Organizator ovog događaja su Dom kulture i Opština Srbobran.
Novembar:
Lenkin prsten
Lenkin prsten je manifestacija i književna nagrada koju je ustanovio Dom kulture Srbobran 2006. godine sa ciljem da podstakne pisanje ljubavne poezije, a u znak sećanja na Lenku Dunđerski koja je bila inspiracija pesniku Lazi Kostiću da napiše najlepšu ljubavnu pesmu na srpskom jeziku Santa Maria della Salute. Ništa manje važan cilj manifestacije je i proučavanje istorije porodice Dunđerski, rodonačelnika građanske kulture kod Srba u Vojvodini.
Dom kulture i Opština Srbobran svake godine dodeljuje književnu nagradu Lenkin prsten. Ova nagrada se, prema pravilniku, dodeljuje za: „najbolju ljubavnu pesmu napisanu na srpskom jeziku, prvi put objavljenu u periodu između dve nagrade”, a njenim dobitnicima se, osim novčanog iznosa, uručuju plaketa i prsten od belog zlata.
Dosadašnji dobitnici ove nagrade i nagrađene pesme su:
- 2006. Matija Bećković, za pesmu „Parusija za Veru Pavladoljsku”
- 2007. Vojislav Karanović, za pesmu „Tuneli”
- 2008. Aleksandar Lukić, za pesmu „Nestalne uobrazilje – rusalje”
- 2009. Blagoje Svrkota, za pesmu „Sedam malih pesama”
- 2010. Đorđe Nikolić, za pesmu „Fruška Gora”
- 2011. Đorđe Kuburić, za pesmu „Ukinula je sve naše pesme”
- 2012. Pero Zubac, za pesmu „Odbrana sećanja”
- 2013. Saša Radojčić, za pesmu „Na ostrvima bližnjim”
- 2014. Blagoje Baković, za pesmu „Puna je tišina”
- 2015. Tanja Kragujević, za pesmu „Voda”
- 2016. Dragan Jovanović Danilov, za pesmu „Stepenište”
- 2017. Miroslav Aleksić, za pesmu „Taj tren”
- 2018. Jana Aleksić, za pesmu „Harmonia obscurae”
- 2019. Ivan Negrišorc, za pesmu „Ko je to u nama?”
- 2020. Milan Micić, za pesmu „Selimo poljupce od kapi do kapi”
- 2021. Srđan Malešević, za pesmu „Kad odeš”
- 2022. Dragica Stojanović, za pesmu „Od kad te ne volim”
Godine 2021. ustanovljena je i nagrada „Lenkino pero” za najbolju ljubavnu pesmu u konkurenciji učenika, mladih neafirmisanih pesnika koji se tek odlučuju da svoje misli i osećaje pretoče u stihove. Nagradu „Lenkino pero” za 2021. godinu dobila je Aleksandra Čobanov, učenica Gimnazije „Svetozar Miletić”, za pesmu „Pružam ti ruku”, dok su pohvale „Lenkino pero” za 2021. godinu, pripale Anđeli Grujić, učenici OŠ „Žarko Zrenjanin Uča” iz Nadalja, za pesmu „Ljubav je čudna bajka”, i Nadi Simić, učenici OŠ „Jovan Jovanović Zmaj”, iz Srbobrana, za pesmu „Ljubav sa mnom”.
Manifestacija „Lenkin prsten” traje nekoliko dana, a pored književne nagrade obuhvata i likovnu koloniju „U Lenkinom prstenu” koja se održava od 2016. godine, kao i mnoga druga dešavanja. Organizator je Dom kulture Srbobran, a vreme održavanja je između 8. i 21. novembra svake godine, jer je tad Lenka Dunđerski rođena, odnosno umrla.
Decembar:
Dečji tabor za izučavanje starih zanata.
Organizator je Klub za negovanje tradicije i običaja svih naroda i narodnosti Vojvodine i Srbobrana, a suorganizator Dom kulture Srbobran. Vreme održavanja je zimski raspust.
Novogodišnji svečani koncert
Novogodišnji svečani koncert se održava krajem decembra i ima za cilj da se stanovništvu ponudi najkvalitetniji kulturni sadržaj za doček Nove godine.
Ovde su nabrojane samo najprepoznatljivije manifestacije, a opština Srbobran nudi i druge kvalitetne programe poput izložbi eminentnih slikara, vajara, koncerte klasične muzike, koncerte za mlade, muzičko – scenske programe, književne večeri itd.
(Izvor: Zvaničan sajt opštine Srbobran – link, Dom kulture Srbobran, Kulturni centar „Gion Nandor”)
Kultura i tradicija
Ono što srbobransku opštinu čini prepoznatljivom među drugim opštinama je velika i značajna istorijska i kulturna baština. Naime, više događaja koji su značajni za istoriju Srbije, pa i šire, odigrali su se na teritoriji opštine Srbobran ili su stanovnici naše opštine imali značajnog učešća u tim događajima. A uporedo sa istorijom, neraskidivim vezama povezana sa njom i prožeta njome, razvija se u Sentomašu kultura nadahnuta nacionalnim ponosom i rodoljubljem, dostižući značajne domete i vršeći nesumnjiv uticaj na razvoj kulture i umetnosti Vojvodine i okolnih regiona.
